Knik een aantal keer, kijk de ander aan en zeg “mm-hmm” — dat is hoe je juist luistert, toch? Nou, nee — pas wanneer je actief luistert ben je een goede gesprekspartner. En hoe je dat doet? Simpel: luister 360°. Hoe dat werkt ontdek je aan de hand van 5 tips.
Actief luisteren belangrijker dan je denkt — vooral voor jezelf
Je vertelt je collega een complex verhaal. Hoewel hij duidelijk een aantal keer knikt en soms oogcontact maakt, heb je toch niet écht het gevoel dat hij hoort wat jij zegt. Terwijl je namelijk een aantal zaken uitlegt, zie je zijn ogen richting de opengeslagen laptop schieten en zijn telefoon op het bureau — “mm-hmm, oké. Ja, sorry wat zei je precies?”
Hij luistert niet.
Toch is je collega niet de enige. Slechts 10% van ons luistert op een effectieve manier. Jammer eigenlijk, want wanneer we niet luisteren – echt actief luisteren bedoelen we dan – doen we niet alleen onze gesprekspartner tekort, maar ook onszelf. Jijzelf zult dus ook regelmatig tekort schieten.
Gelukkig is luisteren een vaardigheid en kun je dit – net als leren spreken voor een publiek – leren. Ondanks dat dit misschien wel een uitdaging kan zijn (we raken namelijk nogal snel afgeleid wanneer iets niet interessant is), is het zeker de moeite waard.
“Eigenlijk moeten we allemaal begrijpen dat luisteren – niet spreken – de belangrijkste vaardigheid is. Iemand die werkelijk luistert, is veel meer betoverend dan de prater. Hij is effectiever, leert meer en doet meer goede dingen.” Brenda Ueland
We hebben namelijk allemaal de neiging om ‘spreken’ meer te waarderen dan ‘luisteren’, vooral wanneer het aankomt op leiderschap. Echter, actief luisteren geeft je de mogelijkheid om nieuwe perspectieven te ontwikkelen en om dingen te leren die je eerder niet wist.
of zoals een voormalige Amerikaanse Minister van Defensie ooit zei:
“Er zijn dingen die we allemaal als waar aannemen; zaken waarvan we weten dat we ze weten. Dan zijn er ook nog zaken die we niet kennen; we begrijpen dat er nou eenmaal bepaalde dingen zijn waarvan we niets afweten. De laatste categorie echter – zaken die we niet kennen én waarvan we geeneens beseffen dat we ze niet kennen – zijn het lastigst…”
… luister je dus een keer naar iemand, dan heb je toegang tot die laatste categorie. Je leert dan ineens dingen waarvan jij geen enkel idee had dat je het niet wist. Luisteren maakt je dus niet alleen een leukere gesprekspartner, je ontwikkelt jezelf wanneer je het doet.
Je overschat je eigen luister-skills
Aan het eind van de jaren ‘90 bedachten een aantal psychologen het Dunning-Kruger effect. Kort gezegd verklaart het de neiging die wij als mensen hebben om ons eigen cognitief vermogen – en onze vaardigheid om te luisteren – te overschatten.
We denken dat allen dat we een prima luisterend oor bieden terwijl dat in werkelijkheid vies tegenvalt. Kijken we namelijk naar de schaal waarop we deze vaardigheid kunnen indelen, scoren we toch wel regelmatig onder de maat:
- Rang 1: 360° luisteren. Dit is de hoogste vorm van naar iemand luisteren. Niet alleen luister je naar wat de ander zegt, je houdt ook rekening met de manier waarop en hoe iemand iets vertelt. De heilige graal onder iemand een luisterend oor bieden, dus.
- Rang 2: Gericht luisteren. In deze vorm luister je wel naar wat iemand vertelt, maar écht een connectie maken lukt niet. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat de woorden van de andere persoon wel binnenkomen, maar je geen aandacht besteedt aan hun lichaamstaal of andere non verbale communicatie.
- Rang 3: Intern luisteren. Wanneer je naar iemand ‘luistert’ hanteer je meestal deze vorm. Hoewel je wel hoort wat de ander zegt, ben je intern bezig met je eigen gedachten. Je doet natuurlijk wel alsof je de ander hoort door luistergebaren te maken – mmm-hmm of te knikken – maar echt actief luisteren doe je niet.
We denken dus uitstekende luisteraars te zijn, maar in werkelijkheid vallen we het merendeel van de tijd in de onderste categorie. We horen onze gesprekspartner wel aan, maar echt betrokken zijn we niet — in tegenstelling tot die 360°-luisteraars.
4x wat goede luisteraars beter doen dan jij
Maar wat doen zij nou anders? Vertelt hun gesprekspartner misschien een interessanter verhaal? Hebben ze misschien zelf vrij weinig te vertellen en luisteren ze daarom maar naar iemand anders?
Nou nee.
Goede luisteraars blijken allemaal overeenkomstige eigenschappen te bezitten die het hen makkelijker maakt om echt aandachtig iemand aan te horen:
- Ze houden zich niet stil. Naar iemand luisteren houdt niet in dat jij zelf zwijgt. Goed luisteren houdt in dat je de ander vragen stelt om het gesprek gaande te houden en toont aan dat jij je daadwerkelijk in het verhaal van de ander bevindt. Actief luisteren zorgt voor een levendig dialoog, geen eentonig monoloog.
- Ze vergroten het zelfvertrouwen van hun gesprekspartner. Een ander iets vertellen kan intimiderend zijn, je geeft een stukje van jezelf bloot. Een actieve luisteraar begrijpt dit. Hij of zij probeert het gesprek daarom voor beide kanten positief te houden door steun en vertrouwen uit te stralen.
- Ze zijn coöperatief. We hebben allemaal wel eens een gesprek gehad waarbij het voelde alsof iemand ons constant wilde tegenspreken of corrigeren. Een goede luisteraar zorgt er echter voor dat zijn of haar feedback niet defensief overkomt, maar soepel aansluit bij het verhaal van hun gesprekspartner.
- Ze bieden constructieve suggesties. Tot slot geven goede luisteraars goede feedback. Doordat ze aandachtig het verhaal hebben aangehoord, kunnen ze de juiste informatie geven die aansluit bij het verhaal. Wanneer jouw gesprekspartner ziet dat jij actief luistert, nemen ze ook jouw feedback een stuk serieuzer.
Actief luisteren is dus meer dan alleen maar knikken en “uhuh” zeggen, het is je gesprekspartner begeleiden in zijn of haar verhaal door je volledige aandacht aan hem of haar te schenken.
Niet alleen voelt dat goed, je benut ook je tijd productiever wanneer je goed luistert dan wanneer je dat enkel met een half oor doet.
Word een 360°-luisteraar met deze 5 eenvoudige tips
Hoe wordt je nou zelf zo’n 360°-luisteraar? Nou, ook daar zijn een aantal handige tips voor.
1. Kijk je gesprekspartner aan
Dat klinkt misschien voor de hand liggend, maar let erop dat je iedere mogelijke afleiding afwendt om zo de volledige aandacht aan je gesprekspartner te kunnen geven — computers, smartphones en andere dingen die je aandacht vragen, negeer je dus. Zelfs maar een enkele blik erop werpen kan je namelijk al afleiden.
2. Wacht tot iemand werkelijk is uitgepraat
“De meeste mensen luisteren niet met de achterliggende gedachte om te begrijpen, ze luisteren met de intentie om te antwoorden.” – Stephen Covey.
Terwijl jouw gesprekspartner zijn zin nog niet heeft afgerond, heb jij hem of haar al onderbroken door te reageren op wat er zojuist werd verteld. Doe dit niet. Reageer simpelweg even niet wanneer je gesprekspartner een adempauze neemt — geef hem of haar de kans te bedenken hoe het verhaal wordt voortgezet. Je zal daarna ook een veel doordachter antwoord kunnen geven.
3. Let op non verbale communicatie
Deze tip lukt alleen wanneer je de eerste tip succesvol opvolgt — je kunt namelijk pas werkelijk op iemand lichaamshouding letten wanneer jij jouw volledige aandacht aan de ander kunt geven. Pas dan merk je niet alleen de woorden op, maar ook de houding waarmee iemand het verhaal brengt — belangrijk.
Non verbale communicatie blijkt zelfs zo belangrijk dat onderzoek stelt dat maar liefst 80% van onze communicatie bestaat non verbale communicatie. Jouw collega kan dus wel zeggen dat ze goed voorbereid is voor de komende presentatie, let je op haar lichaamshouding dan kun je wellicht afleiden dat dit niet het geval is. Actief luisteren houdt dus in dat je ook actief kijkt naar de houding van de ander.
4. Stel de juiste vragen
Wanneer je tijdens het gesprek constructieve vragen stelt, creëer je voor beiden een gesprek dat net een tikkeltje meer diepgaand is dan wanneer je enkel het verhaal aanhoort. Ook wanneer jouw gesprekspartner jou een vraagt stelt, stel dan zelf weer een vervolgvraag die tot verduidelijking lijdt.
5. Let op de spreek/luister-ratio
Tot slot is het verstandig om er eens op te letten hoeveel je zelf nou eigenlijk luistert en spreekt tijdens een gesprek. Scott Eblin, schrijver van het boek ‘Overworked and Overwhelmed’ zegt dat de perfecte spreek/luister-ratio 2:1 is. Anderen zeggen daarentegen weer dat jij je moet focussen op een verhouding van 80/20, wil je een actieve luisteraar zijn.
Welke richtlijn je ook hanteert, probeer meer te luisteren dan dat je spreekt — dan zit je meestal wel goed.
Actief luisteren in een notendop
De volgende keer dat jij je dus in een gesprek bevindt, zakelijk of gewoon met een vriend, probeer dan eens écht te luisteren. Luister vanuit nieuwsgierigheid, met de bedoeling om het verhaal te begrijpen — niet enkel aanhoren om vervolgens zo snel mogelijk jouw mening te geven.
- Kijk je gesprekspartner aan en geef hem of haar jouw volle aandacht.
- Wacht geduldig tot hij of zij daadwerkelijk klaar is met het verhaal.
- Let ook op de non verbale manier waarop jouw gesprekspartner met je communiceert.
- Stel eens aantal vragen om het gesprek meer diepgang te geven.
- En let eens op je eigen spreek- en luistergedrag.
Je zult merken dat wanneer je deze vaardigheid onder de knie hebt, je niet alleen een leukere gesprekspartner bent, je ontwikkelt jezelf omdat je misschien dingen hoort die je nooit eerder opvielen.
En, heel misschien, wanneer jij de volgende keer degene bent die een verhaal vertelt, luistert de ander even aandachtig — ook eens leuk.
Toch lastig om te luisteren of een gesprek gaande te houden?
In onze 1-daagse cursus oefenen we samen hoe je nu precies een goed gesprek voert en hoe jij jouw luister-skills kunt verbeteren. Ontzettend waardevol, voor iedere manager . Zien we je daar?
Dagelijks handige inzichten? Volg ons op social media!
Volg ons onder andere op Instagram of Pinterest. Daar krijg je niet alleen handvatten op het gebied van timemanagement, je ontvangt ook de slimme tips waarmee je jouw communicatie skills een boost geeft. De laatste artikelen netjes en overzichtelijk in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de wekelijkse nieuwsbrief.
Leer je liever lezend, lees dan ons boek Elke Dag om 15.00 Uur Klaar. Maak kennis met de beste inzichten uit onze trainingen en leer slimmer werken in plaats van harder.
Wie zijn wij?
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
